Generatie Z en de verborgen kracht van zelfreflectie

Als we kijken naar de talentdata zien we dat Generatie Z opvallend lager scoort op Eigenwaarde (14% lager dan de normscore) dan de oudere generaties (zie onderstaande figuur). In deze blog verkennen we de oorzaken van deze bevinding en onderzoeken we op welke manieren het talent 'zelfreflecterend' van waarde kan zijn voor zowel individu als organisatie.

Wat we zien in de talentdata is niet nieuw: ook grootschalig onderzoek laat zien dat eigenwaarde groeit met het volwassen worden (Robins, Trzesniewski, Tracy & Gosling, 2002). Waar eigenwaarde in de kinderleeftijd nog relatief hoog ligt, is er een sterke daling te zien in de puberteit, wat onder andere te maken heeft met de zoektocht naar een eigen identiteit (Orth, Robins & Trzesniewski, 2010). Naarmate het leven wat meer stabiliseert tijdens jongvolwassenheid, klimt het gevoel van eigenwaarde weer langzaam op en komt het op een toppunt in de middelbare leeftijd. Dat komt doordat het werk- en privéleven in deze levensfase over het algemeen stabiel is en hun carrière een hoogtepunt bereikt, wat waarschijnlijk hun gevoel van eigenwaarde vergroot (Dannefer, 1984). Daarnaast hebben ze geleerd om hun zelfvertrouwen uit zichzelf te halen, in plaats van de bevestiging van buitenaf nodig te hebben. (Crocker & Wolfe, 2001). Het ‘ouder worden’ heeft dus duidelijk een positieve invloed op het niveau van eigenwaarde. 

Ook zou de opvoedingsstijl van de ouders van Generatie Z de lagere eigenwaarde-scores deels kunnen verklaren. Vaak in tegenstelling tot hun eigen opvoeding, wilden deze ouders hun kinderen goed voorbereiden op de harde wereld door hen een sterk gevoel van eigenwaarde mee te geven. Dat resulteerde in een opvoedingsstijl met veel lof en complimenten (Thomaes et al., 2015). Hoewel dit bedoeld was om het zelfvertrouwen van kinderen te versterken, wijst onderzoek uit dat dit ook een keerzijde kan hebben: bepaalde kinderen kunnen hierdoor afhankelijk worden van externe bevestiging in plaats van intrinsieke eigenwaarde te ontwikkelen (Brummelman, Crocker & Bushman, 2016). 
 
Daarnaast kan het verschijnsel van ‘Parental academic conditional positive regard (PACPR)’, waarbij ouders hun waardering koppelen aan schoolprestaties, leiden tot verhoogde angst en perfectionisme bij kinderen. Het mechanisme hierachter is dat hun gevoel van eigenwaarde afhankelijk wordt van het voldoen aan hoge ouderlijke verwachtingen (Otterpohl, Lazar, Stiensmeier-Pelster, 2019). Neem daarbij de constante vergelijking met anderen op sociale media, waar vaak alleen de beste en leukste momenten worden gedeeld, en het is niet verwonderlijk dat de eigenwaarde van Generatie Z gemiddeld lager ligt dan die van andere generaties.

Maar wordt er niet te veel waarde gehecht aan het hebben van een hoge eigenwaarde? Ondanks dat een goed zelfbeeld een positieve invloed heeft op mentale gezondheid (Cai, 2011) kan een hoge eigenwaarde ook leiden tot narcisme en heeft het bijgedragen aan de vorming van de individualistische ‘generatie ik’ (Neff, 2009). Bovendien zorgt een hoge zelfwaardering niet automatisch voor betere school- of werkprestaties (Baumeister, Campbell, Krueger & Vohs, 2003). Het hebben van een lagere eigenwaarde daarentegen heeft ook waardevolle kanten. Sterker nog, ook een lage behoefte aan eigenwaarde is een talent wat je zowel als individu als organisatie kan benutten!
 
Mensen met het talent ‘zelfreflecterend’ hebben van nature de neiging om diep na te denken over hun werk, prestaties en fouten, en zijn vaak gemotiveerd om te groeien en zichzelf te verbeteren. Ze doen dus hun uiterste best om goede prestaties te leveren, wat hen helpt te excelleren in hun werk. Het is voor hen fijn om te werken in een omgeving waarin er ruimte is om fouten te maken en waar zelfcompassie wordt aangemoedigd. Zo worden de negatieve effecten van hun perfectionisme verminderd (Neff & Vonk, 2009) en plukken werkgevers de vruchten van hun inzet. Daarnaast kunnen organisaties dit talent benutten door deze medewerkers actief te betrekken bij het ontwikkelen van oplossingen en verbeterplannen. Hun zelfreflecterende houding kan namelijk waardevolle inzichten geven en zo de organisatie verder helpen. 

In plaats van altijd te streven naar een beter zelfbeeld, is het misschien tijd om ook de waarde van zelfreflectie te omarmen en de kracht van een lagere behoefte aan eigenwaarde te erkennen als een uniek talent dat zowel individuen als organisaties verder kan brengen.